Binalara güçlendirme uyarısı: Karbon fiber 'mucize' değil

DUVAR – Maraş merkezli depremlerin arkasından binaların dayanıklı bir hale gelmesi için güçlendirme şekilleri tekrardan gündeme geldi. Son zamanlarda sık konuşulan karbon fiber uygulaması geleneksel yöntemlere bakılırsa daha hafifçe ve ergonomik uygulanabilir olması açısından daha oldukca tercih ediliyor.

İstanbul Rumeli Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden Öğretim Görevlisi Kıvanç İlhan, karbon fiberi yapının mevcut durumundan bağımsız olarak tek başına kurtarıcı ve olağanüstü bir araç-gereç olarak düşünmenin doğru olamayacağını söylemiş oldu. Güçlendirilmiş binaların depremde can kaybını minimize edeceğini sadece bu işi yetkin kişilerin yapması icap ettiğini de ifade eden İlhan, “Karbon fiber başta olmak suretiyle tüm yapısal güçlendirme sistemleri, ön araştırma ve projelendirme ile kusursuz bir halde uygulanmalıdır” diye konuştu.

DHA’nın haberine bakılırsa, karbon fiberin bir tekstil araç-gereç bulunduğunu söyleyen Kıvanç İlhan, “Karbon fiberi, epoksi reçineyle bir araya gelmediği durumda yalnız yumuşak bir kumaş olarak elinize alabilirsiniz. Binalarda uygulanması epoksi reçinelerle bir araya gelmesi ve bir dayanım kazanmasıyla mümkün oluyor. Kolonların sargılamasında ya da plaka olarak değişik yapısal elemanlarda güçlendirme malzemesi olarak karbon fiberi kullanıyoruz” dedi.

‘ETÜT YAPILMALI’

Karbon fiberin beton ve çelik şeklinde geleneksel malzemelere bakılırsa hafifçe bulunduğunu belirten İlhan, “Bu sebepten dolayı ve uygulama kolaylığı sebebiyle daha avantajlı bir hale geliyor. Klasik betonarme güçlendirme şekillerinden daha süratli ve daha ergonomik olduğundan süre itibariyle de daha avantajlı olacağını söyleyebiliriz. Karbon fiber uygulamalarında maliyet oldukca fazla sorulan ve internette araştırılan konuların başlangıcında gelmeye başladı. Bilhassa trend bir mevzu olduğundan de insanların genel ilgisi de bu yönde. Fakat kamuoyunu şu yönde bilgilendirmek gerekiyor; karbon fiber uygulamalarında yapının durumu incelenmeden metrekare üstünden hızlıca bir fiyat vermenin ya da averaj bir mertebe vermenin oldukca imkanı yok. Yapıların mevcut durumu incelenerek buna bağlı bir etüt yapılmalı. Bu etüt sonucunda çıkacak araç-gereç miktarları ve uygulama bilgileri teknik insanoğlu tarafınca karar verildikten sonrasında bir bütçe oluşturulmalı ve bunun üstünden ilerlenmeli” ifadelerini kullandı.

Her binaya karbon fiber uygulamanın mümkün olmayabileceğini ifade eden İlhan, “Değişik güçlendirme malzemeleriyle de takviye edilmesi ihtiyaç duyulan katlar, durumlar ya da hususi detaylar olabiliyor. Bir tek karbon fiber uygulamasının yetersiz olabileceği durumlar doğal ki olabilir. Teknik personellerin, bilhassa inşaat mühendislerinin bu mevzuda lüzumlu etütleri yapmış olup, sonrasında buna karar vermesi gerekiyor. Doğal bununla beraber daha mühim bir mevzu, yapının yalnız taşıyıcı sistemi değil yapıyı bütünleyen öteki elemanların ve yapının bulunmuş olduğu çevrenin de büyük önemi var. Zeminden yapının taşıyıcı sistemi ve sonrasındaki öteki tüm bilgileri bu aşamada mühim bir parametre olarak düşünebiliriz” diye konuştu.

‘DOĞRU EĞİTİM DOĞRU TEKNİK’

Bu işlemin ezbere yapılacak bir şey olmadığını ifade eden İlhan, şunları kaydetti:

“Mevcut yapının performansını gözlemsel, bilimsel ve deneysel yöntemlerle tespit ettikten sonrasında buna karar vermek gerekir. Bir tek tek başına tüm kolonların sarılması, yapının temelinde de güçlendirmeye gereksinim olmasına rağmen bu işlemlerin yapılmaması bütünde fena sonuçlar verecektir. Bu mevzuda kamuoyunu uyarmak gerekiyor. Karbon fiber doğru eğitimi almış kişilerin hesaplamaları neticesinde doğru teknik personelle uygulanmak şartıyla kullanılmalı. İş gücünün de bu anlamda kafi eğitime haiz olması tatbik eden kişinin malzemenin uygulama koşullarına ve uygulama şartlarına bilhassa dikkat etmesi gerekiyor.”

Ihtimaller içinde bir İstanbul depreminde güçlendirilmiş binaların süratli bir çözüm getirmesi sebebiyle kayıpların minimize edileceğini düşündüğünü söyleyen İlhan, “Halkımızın oldukca dikkat etmesi ihtiyaç duyulan şeylerin başlangıcında gelen mevzu şu; bilinçsiz kararları bilinçsiz uygulayıcılara vermeden, bilhassa meslek insanlarına doğrusu bu işi işin ehline vermeliler. Uygulamada doğru kişilerle ve yetkin firmalarla çalışmalılar. Bilinçsiz uygulama karbon fiber uygulamalarında ya da gördüğümüz şeklinde tüm geleneksel inşaat uygulamalarında olması ihtiyaç duyulan şartların, olması ihtiyaç duyulan tekniklerin uygulanmaması ya da maalesef yanlış uygulaması şeklinde karşımıza çıkıyor. Bu da belirtilen detayların dışına çıkan imalat şekillerinde bilhassa yapılarda, taşıyıcı sistemlerde ya da öteki bileşenlerde yapının beklenen performansı gerçekleştirmemesine sebep oluyor. Bu yüzden yapı depremde etkin bir performans gerçekleştiremez. Bu betonda da bu şekilde, çelikte de bu şekilde. Araç-gereç her ne kadar iyi bir araç-gereç olursa olsun doğru şartlarda doğru uygulanmadığı vakit etkin bir performans göstermesi beklenemez” dedi.

Karbon fiberin çelikten 15 kat güçlü 5 kat hafifçe olduğu yönünde bazı bilgiler bulunduğunu söyleyen Kıvanç İlhan, “Aslına bakarsak karbon fiberin dayanımının ne kadar olduğu mühim. Çelikle karşılaştırılması bir yana genel formatta bu malzemenin yapılardaki etkinliği üstüne yoğunlaşmak doğru olacaktır. Karbon fiberin yetersiz olduğu durumlar ise binaların analizleriyle ortaya çıkar. Doğal ki binanın mevcut durumu karbon fiber uygulamasına uygun değilse bu aşamada karbon fiber yetersiz kalacaktır. Karbon fiberi yapının mevcut durumundan bağımsız olarak tek başına bir kurtarıcı olarak bir olağanüstü araç-gereç olarak düşünmek oldukca doğru olmayacaktır” ifadelerini kullandı.

‘BİNA MÜSAİT DEĞİLSE BU NOKTADA KARBON FİBER YETERSİZ KALACAKTIR’

Karbon fiberin her derde ilaç bir araç-gereç olmadığını söyleyen İlhan, “Karbon fiber, belli şartlar ve belli durumlar dahilinde yapıların genel performansıyla ilişkili olarak kullanacağımız bir araç-gereç. Çoğunlukla medyada karbon fiberi sanki tek bir güçlendirme malzemesi olarak duymaya başladık. Aslına bakarsak karbonla beraber çelik, betonarme şeklinde geleneksel malzemelerin de güçlendirmede kullanıldığını söyleyebiliriz. Mühim olan detay teknik insanların mevcut yapılardaki tespitleri sonrasında hangi malzemenin kullanılacağına karar vererek ona uygun yöntem ve tekniklerle doğru bir halde malzemeleri uygulamasıdır. Bir tek kamuoyunun, karbon fibere bu kurtarıcı gözüyle bakması bizi yanlış bölgelere götürecektir. Mevzuya bütünsel bir çerçevede bakmakta yarar bulunduğunu düşünüyorum” dedi. (HABER MERKEZİ)